 Mardi Kawi - 1860
|
Sêrat Mardi Kawi karanganipún W.J.S. Púrwådarmintå aslinipún wontên 3 (tigang) buku / jilid, kasêrat mawi aksårå Jawi Carakan tahún 1860 ing Ngayogyakartå, kaciꧢak tahún 1930 déning Uitgeverij en Boekhandel - Stoomdrukkerij "De Bliksem" - Solo.
Kapêꧢik namúng sakpérangan amargi wontên têꧤakan ingkang wigati lan dadós dudutan / réfêrènsi ing Carakan Unicode Versi 5.2, antawisipún aksårå swårå Jawi Kina utawi Kawi ingkang botên kapacak ing Wawatón Sriwêdari 1926 :
(a) Raswadi
(b) Dirgamêlik
(c) Dirgamêndút
(d) Dirgamuré
(e) Dirgamuré raswadi
(f) Dirgamutak |
1) Aksårå - aksårå ingkang kanggé titiyang Jawi jaman kinå, ingkang ugi kalimrah kawastanan Sastrå Buꧤå, punikå mênggah ing wujudipún sampún kaꧢah bèntênipún tinimbang kaliyan ingkang kanggé samangké.
2) Wóndéné aksårå Jawi ingkang kanggé nyêrati båså Kawi, piprincènipún makatên :
Aksårå Górókan (Kanthya = Konsonan langit-langit belakang):
Aksårå Dantå (Dantya = Konsonan gigi):
Aksårå Liꧤah (Murdhanya = Konsonan tarik-belakang):
Aksara Osthya (Osthya = Konsonan bibir):
Aksårå Cêthak (Talawya = Konsonan langit-langit):
Aksårå Måndå Swårå (Ardhasuara = Semivokal):
Aksårå Swå (abab):
Katêrangan:
| | Punikå aksårå : mahaprana,
kadósta : - ᦱ |
| ᮯ | Pasangan : mahaprana, yèn kasêrat latin : “ch”,
upami : - séchha |
| | Yèn dadós pasangan inggíh : ᮯ,
upami : |
| | Pasanganipún: ᮯ,
upami: |
| |
“ꧤ” Aksara Danta: pasanganipún: ᮯ᮱,
upami: ᮱ ᮱ ᮱ |
| ᮰ | “ꧤ” Aksara Liꧤah: pasanganipún: ᮯ
kadósta: |
| | Pasanganipún: ᮯ᮵
upami: () |
| | inggih: ᮯ |
| ᭐ᮯ | Punika salugunipún pasangan: |
| ᮯᦱ | Punika pasangan: dipún péngkal () |
Mênggah aksara: punika pamaósipun lêrêsipún kêdah kanthi abab dadós langkúng antêb.
3) Aksårå Swårå inggih punikå:
a |
é |
i |
u |
o |
rê |
lê |
Yén panjang (Dirgå)
ã |
ai |
ï |
ü |
au |
rê |
lê |
| | Pamaósipun ai |
| | Pamaósipun au |
| | Pamaósipun rêu |
| | Pamaósipun lêu |
4) Sanꧤangan Swårå wóntên warni kalih : “Limrah” kaliyan “Dirga (Panjang)”
| a. Raswadi : |
| ( ã = ᮯ ) → = phala |
| ( ã = ᮯ ) → ᭙ = prabhåwa |
| b. Dirgamutak : ( ï = ᮯ ) |
| ( i= ᮯ ) → = tibã |
| ( ï = ᮯ ) → ᭧ = tïbra |
| c. Dirgamêndút : ( ü = ) |
| (u= ᮯ᮵ ) → = hulún |
| (ü = ) → = bhüpati |
| d. Dirgamuré : ( é = ᮯ ) |
| ( é = ᮯ ) → = sandéhå |
| ( ai = ᮯ ) → = wwai |
| e. Dirgamuré raswadi : ( au = ᮯ ) |
| ( o = ᮯ ) → = pingsór |
| ( au = ᮯ ) → = mauna |
| f. Dirgamutak : ( õ = ᮯ ) |
| ( ê = ᮯ ) → = hiḍêp |
| ( õ = ᮯ ) → = masõ |
5) Sanꧤangan Anuswårå (ᮯ) , yèn kasêrat latin: “ng”, déné yèn kapasangan ing:
anuswaranipún awujúd:
kadósta:
6) Sanꧤangan Wisargå (Wignyan) (ᮯ) , sami kémawon kaliyan sigêg:
7) Kataling, sami kaliyan sigêg:
- (gawé) - (wangkåyå)
8) Wóntên ing båså Kawi trapipún sanꧤangan “Layar”, bótên dumunúng íng aksara ingkang kalayar, nangíng wóntên ing sawingkingipún.
Awit “Layar” punikå salugunipún inggih sigêg: milanipún manawi dumunúng ing wåndå wékasan inggih kawêtahakén sigêg:
| | Saråså punikå: catur warnnå |
| | Saråså punikå: karshå |
| | Saråså punikå: aryå |
| | Saråså punikå: garwwå |
| | Saråså punikå: lór |
| | Saråså punikå: mojar |
9) Sanꧤangan Kêrêt (ᮯ᮷), yèn kasêrat aksårå kina: r, nanging ingkang makatên wau ingkang limrah yèn asal saking basa Sangsêkarta, yèn pancèn asli têmbúng inggih kasêrat: rê,
10) Wóndéné traping panjingan ingkang kanggé inggih pasanganipún,
kadóstå : ᭦
Sanꧤangan Cåkrå lan Péngkal inggih sami kaliyan samangké:
᭤ = kråmå, = rajyå
Têmbung - têmbung ingkang wandanipún ingkang ngajêng “Pêpêt” kêrêp karangkêp kaliyan wåndå candakipún, dadós ical pêpêtipún, makatên punikå kawastanan Upåpanji,
upami:
- (têmu), - (lêbu) - (kêba)
11) Mênggah pamaósipún båså Kawi punikå ingkang limrah miring “Cårå Banyumasan” dadós: “soêrå” kêdah kawaos: soêra.
12) Panyêratipún båså Kawi punikå ingkang limrah mawi “Sastrå Lampah”, inggih punikå yèn wóntên aksårå sigêg lajêng kasusúl íng aksårå swårå, sisigêgipún ical.
Déné aksårå swårå wau lajêng malíh dadós aksårå sisigêg wau, mawi sanꧤangan swårå kados déné swaraning aksårå swårå.
upami:
| | |
| | |
| | |
| | |
13) Déné yèn kasêrat aksårå latin, kapilah pilah miturút lingganipun (satêmbúng - satêmbúng).
| “Ambêk sang paramartha pandita huwus limpad sangkèng Çunyata, tan sangkèng wisaya prayojana nira lwir sanggrahèng lokika.” |
| ᭙ ᭺ |
Amrih anggamblangakên sanyuraós ing waósan Kawi inggih kapilah pilah satêmbúng - têmbúngipún.
| 
Tidak ada komentar:
Posting Komentar